Sử sách ghi chép lại, Hiếu Đoan Văn hoàng hậu tên thật là Triết Triết, xuất thân quý tộc Khoa Nhĩ Thấm của Mông Cổ, hậu duệ của Chuyết Xích Cáp Tát Nhi - em trai ruột của Thành Cát Tư Hãn.
Năm Vạn Lịch thứ 42, Triết Triết 16 tuổi, kết hôn với Hoàng Thái Cực, 22 tuổi, là Đại hãn của Đại Kim, trở thành Đại phúc tấn, chánh thất của Đại hãn.
Hình minh họa
Sau khi kết hôn, Triết Triết và Hoàng Thái Cực ở chung rất hòa hợp, hạnh phúc. Hoàng Thái Cực còn thường xuyên khen ngợi vợ mình là hòa nhã, hiền huệ, rất có đức hạnh. Thậm chí Hoàng Thái Cực còn đưa ra khẩu quyết rằng, nếu như Triết Triết sinh hạ được hoàng tử, sẽ truyền ngôi cho. Xem ra, trong lòng của vị hoàng đế khai quốc nhà Thanh khi ấy thật sự có người vợ này.
Thế nhưng, sự đời khó liệu, Triết Triết không có phúc khí, sinh liền ba người con đều là công chúa, không sinh được con trai nối dõi có dòng máu Ái Tân Giác La.
Thấy thế, anh trai của Triết Triết khuyên bà đưa hai cháu gái là Bố Mộc Bố Thái và Hải Lan Châu vào cung. Nghe lời anh trai, Triết Triết đồng ý để Hoàng Thái Cực nạp Bố Mộc Bố Thái và Hải Lan Châu làm Trắc phúc tấn và Thứ phúc tấn.
Hình minh họa
Năm Sùng Đức thứ nhất, Hoàng Thái Cực xưng là hoàng đế, chính thức lập ra nhà Thanh. Theo chế độ của Trung Nguyên, Đại phúc tấn Triết Triết được phong làm Hoàng hậu. Hai người cháu gái của nàng là Bố Mộc Bố Thái được phong làm Trang phi, Hải Lan Châu được phong làm Thần phi.
Khoảng thời gian sau đó, Hoàng Thái Cực gần như không đoái hoài gì đến Triết Triết, chỉ chuyên sủng Thần phi Hải Lan Châu, thi thoảng có quan tâm đến Bố Mộc Bố Thái. Có thể nói, cháu gái Hải Lan Châu đã hoàn toàn cướp đi tình yêu của vị hoàng đế khai quốc Hoàng Thái Cực, khiến cô mình rơi vào tình cảnh bị vắng vẻ, lẻ loi.
Mắt thấy tai nghe những chuyện đau lòng, vị hoàng hậu đức cao vọng trọng, mang danh mẫu nghi thiên hạ vẫn luôn nín nhịn trong lòng, không dám trách trời mắng đất.
Mặc dù Hải Lan Châu sau đó mất sớm, chung đụng cùng Hoàng Thái Cực không lâu, thế nhưng khi còn sống, nàng cũng đã chiếm được mọi ân sủng, yêu thương của người đàn ông đứng trên vạn người. Đến lúc chết, với phong hào Thần phi, gần với Hoàng hậu nhất, Hải Lan Châu cũng đã không còn gì tiếc nuối. Không chỉ thế, khi viết văn tế, Hoàng Thái Cực cũng gọi Hải Lan Châu là nguyên phi (ý tứ là nguyên phối, vợ cả).
Hình minh họa
Cũng may, Triết Triết xuất thân quý tộc, không phải kiểu phụ nữ sống dựa vào tình cảm ban phát của đàn ông. Những chuyện nữ nhi thường tình nàng vẫn chịu đựng được.
Sau, khi Hoàng Thái Cực đột nhiên qua đời, nàng cùng các đại thần ổn định việc triều chính và hậu cung, bảo trụ Thanh triều vừa mới thành lập, tạo nền móng vững chắc cho Đại Thanh sau này. Cũng vì vậy, bà được người đời sau kính ngưỡng, các con cháu Ung Chính và Càn Long thêm tự vào thụy hiệu của bà đầy đủ là Hiếu Đoan Chính Kính Nhân Ý Triết Thuận Từ Hi Trang Mẫn Phụ Thiên Hiệp Thánh Văn Hoàng hậu - vị hoàng hậu khai quốc duy nhất của triều Thanh.
