Ngứa toàn thân từng cơn vào ban đêm, có phải dị ứng?

Dị ứng ngứa toàn thân vào ban đêm là vấn đề sức khoẻ mà nhiều người gặp phải, gây ra các cảm giác khó chịu và khiến người bị băn khoăn không biết đây là triệu chứng của bệnh lý nào. Ngoài dị ứng, tình trạng ngứa toàn thân còn có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân khác. Vậy ngứa toàn thân là bệnh gì và có những nguyên nhân gì gây ra tình trạng này?

Bài viết này được viết dưới sự hướng dẫn chuyên môn của các bác sĩ chuyên ngành Dị ứng - Miễn dịch lâm sàng, tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City.

1. Bệnh ngứa toàn thân vào ban đêm

Nocturnal pruritus là thuật ngữ khoa học dùng để chỉ tình trạng ngứa da vào ban đêm. Những người mắc phải bệnh này sẽ cảm thấy toàn thân ngứa ngáy về đêm, đặc biệt là trong khoảng thời gian nghỉ ngơi và đi ngủ, khiến họ thường nhầm lẫn là do phản ứng dị ứng với thực phẩm nào đó đã tiêu thụ.

Trong giai đoạn ngứa, bệnh nhân có thể gãi không ngừng, uống nhiều nước và thậm chí tắm vào ban đêm để cố gắng loại bỏ cảm giác khó chịu. Tuy nhiên, những hành động này có thể tiềm ẩn rủi ro vào ban đêm.

Tình trạng bồn chồn do dị ứng ngứa toàn thân cũng gây khó khăn trong việc ngủ, làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người bệnh.

2. Dị ứng ngứa toàn thân và các nguyên nhân gây ngứa khác

Ngứa ngáy vào ban đêm là một vấn đề không hiếm gặp và có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ thay đổi hormone đến căng thẳng hoặc dị ứng. Dù không quá nguy hiểm, nhưng nếu không được xử lý kịp thời, tình trạng này có thể khiến làn da trở nên ngứa ngáy và tổn thương hơn. Dưới đây là một số nguyên nhân gây dị ứng ngứa toàn thân về đêm, các nguyên nhân gây ngứa tự nhiên và bệnh lý:

2.1 Nguyên nhân dị ứng ngứa toàn thân

Dị ứng thời tiết: Khi thời tiết thay đổi đột ngột, đặc biệt là vào các thời điểm chuyển mùa, cơ thể có thể không kịp thích nghi, dẫn đến việc sản sinh histamin dẫn đến tình trạng dị ứng ngứa toàn thân. Những người có làn da nhạy cảm hoặc dễ bị dị ứng thường gặp phải tình trạng này nghiêm trọng hơn.

Hơn nữa, các hormon chống viêm trong cơ thể thường phản ứng chậm hơn, điều này khiến cho tình trạng ngứa kéo dài và trở nên tồi tệ hơn. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng, nếu dị ứng ngứa toàn thân do thời tiết, các triệu chứng thường chỉ xuất hiện tạm thời và không diễn ra liên tục.

Dị ứng thực phẩm: Với những người có cơ địa dễ bị dị ứng, việc ăn các loại thực phẩm có hàm lượng protein cao như thịt bò, hải sản, sữa, và các loại đậu có thể gây ra cảm giác ngứa ngáy với nhiều mức độ khác nhau, tùy thuộc vào lượng thực phẩm tiêu thụ và độ nhạy cảm của từng người.

Tuy nhiên, bằng cách kiểm soát chặt chẽ chế độ ăn uống, người bệnh có thể phòng tránh hiệu quả tình trạng dị ứng ngứa toàn thân do thực phẩm. Điều quan trọng là phải nhận diện được các thực phẩm gây dị ứng để có thể loại bỏ hoặc hạn chế trong khẩu phần ăn hàng ngày.

Dị ứng môi trường: Môi trường sống cũng là một trong những yếu tố quan trọng có thể gây ra tình trạng ngứa ngáy vào ban đêm. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, điều này có thể khiến tình trạng ngứa kéo dài, ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

Các nguyên nhân chính gây dị ứng môi trường bao gồm phấn hoa, bụi bẩn, mạt rệp, và khói từ hóa chất. Đặc biệt, nếu nhà cửa không được vệ sinh sạch sẽ, bụi bẩn có thể tích tụ trên chăn, ga, gối, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây hại cho làn da.

2.2 Nguyên nhân tự nhiên

Thay đổi nội tiết tố: Cơ thể mỗi người sẽ hoạt động theo những cơ chế khác nhau tại cùng một thời điểm nhất định. Sự thay đổi nội tiết này có thể gây ra tình trạng tăng sinh máu và giãn mạch, tạo ra các nốt mẩn đỏ trên da. Điều này cũng làm tăng sản xuất các kháng thể và chất hóa học gây kích ứng da.

Thông thường, cơ thể sẽ sản xuất hormone corticosteroid để chống viêm và làm dịu da. Tuy nhiên, vào buổi tối, mức độ của hormone này có xu hướng suy giảm, trong khi lượng cytokine lại được giải phóng nhiều hơn bình thường. Sự mất cân bằng này là lý do khiến nhiều người trải qua cảm giác ngứa ngáy khó chịu vào ban đêm.

Căng thẳng và mệt mỏi: Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người thường xuyên thức khuya, chịu áp lực, hoặc trải qua căng thẳng, stress thần kinh dài hạn thường gặp phải tình trạng ngứa ngáy toàn thân vào ban đêm. Khi cơ thể căng thẳng, các tế bào thần kinh dưới da được kích thích, dẫn đến cảm giác ngứa. Điều này thường xảy ra ở những người đang đối mặt với áp lực công việc, trầm cảm, hoặc mệt mỏi kéo dài.

Thiếu nước và khô da: Khô da là tình trạng cơ thể thiếu nước, diễn ra quanh năm và biểu hiện khác nhau tùy theo mùa. Vào mùa hè, cơ thể tiết ra nhiều mồ hôi, khiến cho nước bị mất đi nhanh chóng và có thể dẫn đến bít tắc lỗ chân lông nếu không vệ sinh da thường xuyên và sạch sẽ.

Trái lại, trong mùa đông, độ ẩm không khí giảm xuống khiến da trở nên khô ráp và nứt nẻ, gây ngứa và rát. Thêm vào đó, việc sử dụng điều hòa không khí trong thời gian dài cũng góp phần làm giảm lượng nước trong cơ thể, khiến da càng trở nên khô.

Đặc biệt, vào ban đêm, nhiệt độ giảm sâu hơn so với ban ngày làm tăng tình trạng khô da, từ đó gây ra các triệu chứng ngứa ngáy và làm tăng cảm giác khó chịu so với ban ngày.

Sức đề kháng yếu: Những người có sức đề kháng yếu hoặc làn da nhạy cảm thường dễ bị các tác nhân bên ngoài kích thích, dễ bị dị ứng ngứa toàn thân hơn so với người khác.

2.3 Ngứa toàn thân do các bệnh ngoài da

Bệnh mề đay: Mề đay là một tình trạng da liễu thường xuất hiện khi hệ miễn dịch của cơ thể gặp vấn đề nhưng nguyên nhân chính xác chưa được xác định rõ ràng. Các nguyên nhân phổ biến có thể kể đến như phản ứng dị ứng, do dùng thuốc, côn trùng cắn, stress, hoặc sử dụng rượu bia quá mức.

Mề đay gây ra các nốt mẩn đỏ hoặc trắng, có thể lan rộng thành các mảng lớn và gây ngứa rát dữ dội. Nếu gãi nhiều, tình trạng này có thể lan rộng và trở nên tồi tệ hơn, đặc biệt là vào ban đêm. Mặc dù mề đay không phải là bệnh nguy hiểm, nhưng nếu không được xử lý đúng cách, có thể gây ra bội nhiễm do vết trầy xước trên da, dẫn đến viêm nhiễm nghiêm trọng

Bệnh ghẻ: Bệnh ghẻ thường gặp ở những người không giữ gìn vệ sinh cơ thể sạch sẽ. Căn bệnh này xuất phát từ việc các loại vi khuẩn và nấm xâm nhập lên da, cùng với loài ký sinh trùng được gọi là cái ghẻ.

Người mắc bệnh ghẻ thường trải qua cảm giác ngứa dữ dội vào ban đêm, do ký sinh trùng này hoạt động mạnh vào thời điểm này để tạo các đường đi trên bề mặt da. Điều này dẫn đến các triệu chứng như nổi mẩn đỏ, ngứa ngáy khắp cơ thể, và sự xuất hiện của mụn nước bị vỡ ra gây lở loét rất khó chịu. Nếu không được điều trị kịp thời và triệt để, bệnh có thể tái phát nhiều lần và triệu chứng sẽ nặng hơn.

Các bệnh ngoài da khác: Tình trạng ngứa ngáy trên da có thể được gây ra bởi nhiều loại bệnh ngoài da khác nhau như hắc lào, rôm sảy, lang ben, bệnh chàm,... Các bệnh này thường gây ra triệu chứng ngứa dữ dội và có thể kèm theo phát ban hoặc nổi mề đay trên cơ thể. Để cải thiện tình trạng này, người bệnh cần được chẩn đoán chính xác loại bệnh mình mắc phải và tiến hành điều trị phù hợp.

Tình trạng dị ứng ngứa toàn thân thường tăng lên khi da khô, thiếu nước vào ban đêm hoặc trong thời tiết gió lạnh. Nếu tình trạng tổn thương da kéo dài không được điều trị kịp thời, có thể để lại sẹo và khi bệnh chuyển sang giai đoạn mãn tính, việc điều trị sẽ trở nên phức tạp và khó khăn hơn.

2.4 Ngứa toàn thân do các bệnh lý khác

Ngứa toàn thân do gan: Gan là cơ quan quan trọng trong việc thải độc cho cơ thể. Khi gan bị tổn thương, quá trình thải độc bị suy giảm, dẫn đến tích tụ chất độc trong cơ thể và có thể gây ra các triệu chứng trên da như sẩn ngứa. Các dấu hiệu cảnh báo gan có vấn đề bao gồm vàng da, mụn nhọt và mẩn ngứa trên da.

Mẩn ngứa thường không quá rõ ràng và có xu hướng âm ỉ, tuy nhiên dấu hiệu có thể trở nên tồi tệ hơn khi nhiệt độ giảm. Điều này khiến người bệnh cảm thấy ngứa ngáy nhiều hơn, nhất là vào ban đêm. Để giải quyết tình trạng này, việc xác định và điều trị nguyên nhân gây tổn thương gan là vô cùng quan trọng.

Do suy giảm chức năng thận: Giống như gan, thận cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thanh lọc cơ thể. Khi chức năng thận suy giảm, các chất độc không được loại bỏ hiệu quả, tích tụ trong cơ thể và gây ra phù nề và ngứa toàn thân. Xuất huyết dưới da cũng có thể xảy ra, làm cho da có vẻ xanh xao và ngứa nhiều hơn vào ban đêm.

Nếu nhận thấy các triệu chứng này, điều cần thiết là phải thăm khám sớm để có được chẩn đoán chính xác và thực hiện các biện pháp điều trị kịp thời, tránh để tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn.

Tiểu đường: Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa tình trạng ngứa da về đêm và bệnh tiểu đường. Khi lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường, cơ thể có thể mất nước nhanh chóng, dẫn đến giảm lượng máu cung cấp cho da. Điều này, cùng với tổn thương dây thần kinh, có thể làm giảm khả năng bài tiết mồ hôi, khiến da trở nên khô và nứt nẻ, gây ngứa ngáy khắp cơ thể.

Nếu ngứa ngáy về đêm liên quan đến bệnh tiểu đường, có thể gây ra các tình trạng y tế nghiêm trọng hơn. Ví dụ, các vết nứt trên da có thể trở thành cổng vào cho vi khuẩn, gây nhiễm trùng, nhiễm nấm, đai đen. Trong một số trường hợp, các nhiễm trùng nghiêm trọng này có thể dẫn đến hoại tử ở chi dưới, đôi khi cần phải thực hiện thủ thuật cắt bỏ chi để kiểm soát tình trạng nhiễm trùng. Vì vậy, việc phát hiện sớm các triệu chứng liên quan đến bệnh tiểu đường và điều trị kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Các bệnh lý về máu: Ngoài ra các rối loạn máu như tăng tiết histamin bất thường và đa hồng cầu cũng có thể gây dị ứng ngứa toàn thân.

Các bệnh xã hội: Ngứa da là một trong những triệu chứng phổ biến khi người bệnh mắc các bệnh lý ở vùng kín như giang mai, sùi mào gà, và lậu. Các bệnh này đều lây truyền qua đường tình dục hoặc thông qua việc dùng chung vật dụng cá nhân với người bệnh. Những bệnh này không chỉ gây ra các bất tiện trong cuộc sống hàng ngày và ảnh hưởng đến tinh thần của người bệnh, mà còn có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Khi mắc phải những loại bệnh này, cơ thể có thể trở thành nơi sinh sản của vi khuẩn vàng và vi khuẩn demodex, cùng với các loại vi khuẩn khác. Vào ban đêm, khi cơ chế chống viêm tự nhiên của cơ thể hoạt động kém hiệu quả hơn, tình trạng ngứa ngáy có thể trở nên tồi tệ hơn, gây khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

3. Cần làm gì nếu gặp tình trạng ngứa toàn thân?

Nếu đang phải tình trạng ngứa toàn thân mà không rõ nguyên nhân, dưới đây là một số lời khuyên hữu ích:

• Xem xét các yếu tố môi trường và sinh hoạt: Bệnh nhân cần lưu ý xem thời tiết có đang trong giai đoạn giao mùa không, có ăn thực phẩm lạ hay thực phẩm gây dị ứng, có sử dụng sản phẩm chăm sóc da mới, hoặc có phải đang chịu áp lực tâm lý cao không. Nếu đúng là do các yếu tố này gây dị ứng ngứa toàn thân, bệnh nhân chỉ cần hạn chế hoặc tránh tiếp xúc với các tác nhân nêu trên là được.
• Tìm hiểu nguyên nhân có thể liên quan đến bệnh lý: Nếu ngứa đi kèm với các triệu chứng như mẩn đỏ, đau rát, người bệnh nên trực tiếp khám bác sĩ để kiểm tra. Các vấn đề về da có thể không nguy hiểm tính mạng nhưng lại ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống và thẩm mỹ.
• Cảnh giác với các bệnh nghiêm trọng: Ngứa cũng có thể là dấu hiệu của các bệnh nghiêm trọng như rối loạn chức năng gan, thận hoặc tiểu đường. Trong trường hợp này, người bệnh cần đến bệnh viện khám ngay để phát hiện và điều trị kịp thời, tránh để bệnh tiến triển thành các biến chứng nguy hiểm.
• Không nên gãi nhiều: Khi bị ngứa, tránh gãi để không làm tổn thương da thêm. Mặc quần áo rộng rãi và tạo điều kiện cho cơ thể được nghỉ ngơi và thư giãn cũng rất quan trọng để giảm bớt cảm giác khó chịu.

4. Các biện pháp phòng ngừa

Ngứa toàn thân có thể bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó phần lớn có liên quan đến lối sống không khoa học. Để giảm thiểu và kiểm soát tình trạng này, hãy cần lưu ý những điểm sau:

• Tránh các yếu tố gây dị ứng: Các yếu tố như mạt rệp, lông động vật, bụi bẩn, và thực phẩm có đạm cao nên được loại bỏ khỏi môi trường sống và chế độ ăn uống hàng ngày để tránh dị ứng ngứa toàn thân.
• Giảm thiểu rượu bia và chất kích thích: Những chất này có thể làm tăng cảm giác ngứa và gây kích ứng cho da.
• Sử dụng mỹ phẩm cẩn thận để tránh dị ứng ngứa toàn thân.
• Duy trì vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Tắm rửa hàng ngày và giữ gìn sạch sẽ khu vực sống, đặc biệt là nơi ngủ như giường, chăn, gối.
• Uống đủ nước.
• Bổ sung dinh dưỡng: Tăng cường vitamin, chất xơ, rau xanh và trái cây trong chế độ ăn uống.

Hy vọng những thông tin trên đây sẽ giúp mọi người hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng ngứa toàn thân và các nguyên nhân gây ngứa về đêm khác, từ đó có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, nâng cao chất lượng cuộc sống.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.