Xứ Cờ Hoa

* Về tên gọi của nước Mỹ, có nơi ghi là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ, có nơi lại ghi Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Cách ghi nào đúng? (Lê Ngọc Thành, Hải Châu, Đà Nẵng)

* Vào phần Cẩm nang du lịch của trang thegioidulich.com.vn (Công ty CP HanoiRedtours, trụ sở chính ở 63 Hàng Trống, Hoàn Kiếm, Hà Nội) tôi đọc được tít đề Rực rỡ mùa hoa anh đào tại xứ sở Cờ Hoa. Xem xuống bên dưới thì thấy họ giới thiệu du lịch đến nước Mỹ xem hoa anh đào nở. Xin cho hỏi, vì sao nước Mỹ lại được gọi là “xứ Cờ Hoa”? Ngoài ra còn có nơi nào có cách gọi tương tự không? (nguyenthimieu2714@...)

Một người phụ nữ trong tà áo dài Việt Nam trong một vườn hoa anh đào ở Mỹ. Ảnh: NGUYỄN VĂN NHÂN

- Hoa Kỳ (tiếng Anh: United States, viết tắt là US), hay còn gọi là Mỹ (tiếng Anh: America), tên gọi đầy đủ là Hợp chúng quốc Hoa Kỳ hoặc Hợp chúng quốc Mỹ (tiếng Anh: United States of America, viết tắt là USA). Cả hai tên gọi “Mỹ” và “Hoa Kỳ” đều bắt nguồn từ cách phiên dịch hai tên gọi này sang tiếng Trung Quốc. Theo bài giới thiệu Tổng quan về Hoa Kỳ (美国概况 - Mỹ quốc khái huống) đăng trên trang xinhuanet.com (新华网 - Tân Hoa võng của Trung Quốc), hiện nay, tên tiếng Anh đầy đủ của nước Mỹ được dịch sang tiếng Trung Quốc là Mỹ Lợi Kiên hợp chúng quốc (美利堅合眾國), gọi tắt là Mỹ quốc (美國), trong đó “Mỹ Lợi Kiên” (美利堅 - “Měilìjiān”) là phiên âm tiếng Trung của từ tiếng Anh “American” nhưng bỏ chữ “A”.

Trong bản tiếng Trung của “Điều ước Vọng Hạ” được Mỹ và Trung Quốc ký kết năm 1844, nước Mỹ được gọi là “Á Mỹ Lý Giá châu đại hợp chúng quốc” (亞美理駕洲大合眾國). Trong đó, “Hợp chúng quốc” có nghĩa là quốc gia do nhiều tiểu bang liên hiệp lại mà thành (The United States). “Chúng” ở đây có nghĩa là “nhiều”, nhưng hay bị gọi thành “hợp chủng quốc” vì nhiều người cho rằng đây là quốc gia do nhiều chủng tộc hợp thành. Tuy nhiên cách gọi này không chính xác, bản thân trong tên tiếng Anh đầy đủ của Hoa Kỳ là “The United States of America” cũng không có từ nào đề cập đến chủng tộc.

Trang baochinhphu.vn (Báo điện tử Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam) ngày 10-7-2007 đưa tin về việc Bộ Ngoại giao đề nghị thống nhất sử dụng tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” như sau:

“Ngày 4-7, Bộ Ngoại giao đã có Công văn 2243/BNG-CM gửi website Chính phủ xác nhận tên gọi chính thức đầy đủ của Hoa Kỳ.

Tên chính thức đầy đủ của Hoa Kỳ “the United States of America” được dịch thông qua phiên âm tiếng Hán là “Mỹ lợi kiên Hợp chúng quốc”. Chữ “chúng” đôi chỗ được viết thành “chủng” vì được hiểu theo nghĩa “chủng tộc”.

Hiện nay, tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ” được dùng khá phổ biến trong các văn bản của Việt Nam, cũng như các văn bản của phía Hoa Kỳ khi được dịch sang tiếng Việt. Vì vậy, Bộ Ngoại giao đề nghị thống nhất sử dụng tên gọi “Hợp chúng quốc Hoa Kỳ”.

“Hoa Kỳ” (花旗) có nghĩa là “cờ hoa”, xuất phát từ cách người Trung Quốc từng gọi quốc kỳ của nước Mỹ là “Hoa Kỳ” (cờ hoa) và gọi nước Mỹ là Hoa Kỳ quốc, nghĩa là nước Cờ Hoa. Vì vậy mà một số người còn gọi nước Mỹ là “xứ Cờ Hoa”.

Tương tự, tùy theo nét đặc trưng của từng đất nước mà người ta gọi đất nước đó bằng một cái tên rất dễ nhớ. Nhật Bản là xứ sở Hoa Anh Đào hay đất nước Mặt Trời Mọc (quốc kỳ của Nhật có hình Mặt Trời). Hàn Quốc là xứ sở Kim chi (món ăn quốc hồn quốc túy người Hàn). Campuchia là đất nước Chùa Tháp…

Đ.N.C.T